2024-yil 4-mart kuni soat 11:30 da filial faollar zalida “Tabiiy, ijtimoiy fanlar va jismoniy madaniyat” hamda “Yashil iqtisodiyot va barqaror biznes” kafedralari qoshida olib borilayotgan “EKOLOGIYA VA YASHIL IQTISODIYOT” talabalar ilmiy fan klubining navbatdagi “3-mart - Butunjahon yovvoyi tabiat kuni”ga bag‘ishlab TRENING KURSI bo‘lib o‘tdi.

Trening kursda “EKOLOGIYA VA YASHIL IQTISODIYOT” talabalar ilmiy fan klubining raisi, dotsent Z.S.Bobomuradov “Yo‘qolib ketish xavfi ostida turgan yovvoyi hayvonlar va o‘simliklar turlari bo‘yicha” munozarali chiqishni amalga oshirdi.

Insonning o‘simliklarga ijobiy va salbiy taʼsiri bo‘ladi. O‘rmonlarni tiklash, ko‘kalamzorlashtirish, o‘simliklarining navlarini yaratish va boshqalar ijobiy taʼsirga kiradi.

Insonning salbiy taʼsiri oqibatida oxirgi o‘n ming yil ichida sayyoramizdagi o‘rmonlarning katta qismi yo‘q qilingan, ko‘plab qimmatli o‘simlik turlari yo‘qolib ketgan. O‘rmonlarning maydoni 62 mln. km2 dan 40 mln. km2 (1994) gacha qisqargan.

Hozirgi vaqtda o‘rmonlar maydonining keskin qisqarish jarayonlari davom etmoqda. Sayyoramizning “o‘pkasi” hisoblangan tropik o‘rmonlar minutiga 15-20 gektardan kesilmoqda. Bu jarayonlar biosferadagi barqaror muvozanat holatini izdan chiqarib, ekologik halokat xavfini kuchaytirishi mumkin. Yangi yerlarni o‘zlashtirish, atrof muhitning ifloslanishi oqibatida o‘nlab o‘simlik turlari yo‘qolmoqda.

“Qizil kitob” va uning o‘simliklar muhofazasidagi ahamiyati

“Qizil kitob”da alohida o‘simlik bo‘yicha qo‘yidagi maʼlumotlar beriladi:

1). Kamyoblik darajasi (maqomi);

2). Tarqalishi;

3). O‘sish sharoiti;

4). Soni;

5). Ko‘payishi;

6). O‘simlik soni va arealining o‘zgarish sabablari;

7). Madaniylashtirilishi;

8). Muhofaza choralari;

Qator sabablarga ko‘ra o‘simlik o‘z maqomini u yoki bu tomonga o‘zgartirib turishi, yaʼni o‘simlik butunlay yo‘qolishi yoki muhofazaga ehtiyoj qolmasligi mumkin.

O‘zbekistonda o‘rmon resurslari cheklangan, o‘rmonlilik 4%ga yaqinini tashkil qiladi.

Tog‘, cho‘l, qayir va vodiy o‘rmonlari mavjud. Tog‘ o‘rmonlari 311 ming. ga yoki o‘rmonlarning 11% ini tashkil etadi. Shundan archa o‘rmonlari 204 ming. ga yoki 7% ni tashkil qiladi.

Cho‘l o‘rmonlar maydoni 2,4 mln ga yoki butun o‘rmonlar hududining 87%ni tashkil etadi. Asosan saksovul va bo‘talardan iborat.

Daryo qayirlarining o‘rmonlari to‘qay qayirlar atigi 25 ming gektarda saqlanib qolgan va umumiy o‘rmonlar hududining 1% dan qamrovini tashkil qiladi.

Vodiy sunʼiy o‘rmonlari 12 ming ga ni tashkil qiladi (o‘rmonlarning 0,4%). Eng qimmatli tog‘ o‘rmonlarining maydoni o‘nlab marta qisqarib ketgan. To‘qaylar ko‘plab kesib tashlangan. Hozirda o‘rmonlarni qayta tiklash ishlari talabga to‘la javob bermaydi.

O‘zbekistonda dorivor va ozuqabop o‘simliklarning turlari ham ko‘plab uchraydi va ularning aksariyati hozirgi vaqtda muhofaza talab qiladi. Har yili respublikada yuzlab tonna dorivor va ozuqa o‘simliklari tayyorlanadi.

O‘zbekistonda yaylovlar 23 mln. gektarni, yoxud mavjud maydonlarning yarmini tashkil etadi. Chorva mollarini haddan tashqari boqilganligi natijasida 70% yaylov yaroqsiz ahvolga tushib qolgan. Tog‘ yaylovlaridan meʼyordan ortiq foydalanish o‘simliklarning nobud bo‘lishi, yerlarning buzilishi, eroziya, sel toshqinlarining ko‘payishiga olib kelmoqda.

Respublikamizda o‘simlik resurslaridan oqilona foydalanish va ularni muhofaza qilishni taʼminlash maqsadida turli tadbirlar o‘tkazilmoqda.

Ko‘pchilik hayvon turlarining qirilishiga yangi maydonlarning o‘zlashtirilishi:

-         yerlarni haydash;

-         yangi sanoat kompleklarini barpo etish;

-         yo‘llar qurish;

-         shahar va qishloqlarning kengayishi va boshqalari sabab bo‘lmoqda.

Hayvonlarning tabiiy miqdori kamayib borishi dunyoning barcha mamlakatlarida kuzatilib, jahonshumul muammoga aylanmoqda, lekin hayvon turlarining bunday yo‘qolib va kamayib borayotganiga ularni rejasiz, ko‘payish imkonini hisobga olmagan xolda ov qilish, kimyoviy moddalarni noto‘g‘ri ishlatish, soz va buz yerlarni haydash, o‘rmonlarni kesish, suv havzalarini quritish kabilar sabab bo‘lmoqda.

Trening so'ngida talabalar o'zlarini qiziqtirgan savollarga javob olishdi